W dniu 8 sierpnia 2022 r. na stronach RCL, w ramach procesu legislacyjnego UC101, w zakładce Komitet ds. Europejskich, opublikowany został czwarty projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.

Większość zmian wprowadzonych przez nowy projekt ma charakter techniczno-legislacyjny.

Zmiany merytoryczne dotyczą głównie przetwarzania danych osobowych:

• zrezygnowano z wydłużonego, trzymiesięcznego terminu na przekazanie informacji o źródle pozyskania danych osobowych.
• wykreślony został zapis o obowiązku niezwłocznego usunięcia danych osobowych po zakończeniu ich przetwarzania przez podmiot zewnętrzny upoważniony do przyjmowania zgłoszeń (element ten ma zostać uzgodniony w umowie pomiędzy administratorem danych a podmiotem zewnętrznym upoważnionym do przyjmowania zgłoszeń).
• wprowadzono rozwiązanie, zgodnie z którym informacje o źródle pozyskania danych osobowych (informacje o danych sygnalisty) będą mogły przekazane osobie, której dane są przetwarzane w związku z sygnalizacją (np. sprawcy naruszenia), tylko wtedy, gdy sygnalista nie spełnia warunków do objęcia ochroną (wiedział, że zgłaszane przez nią informacje nie są prawdziwe), lub gdy wyraził zgodę na podanie jej danych osobowych.

Ponadto w projekcie zmieniono brzmienie art. 3 ust. 2. Zgodnie z aktualną jego treścią podmiot prawny (pracodawca) może umożliwić zgłaszanie naruszeń wewnętrznych procedur lub standardów etycznych, które zostały ustanowione na podstawie prawa powszechnego i pozostają z nim w zgodzie.

W dniu 7 lipca 2022 r. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowało kolejny (już trzeci) projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Główne zmiany w porównaniu do poprzednich wersji polegają na:

• Obowiązkowym ujęciu w procedurze wewnętrznej systemu zachęt do korzystania z procedury zgłoszeń wewnętrznych. Wcześniej nie był to element obligatoryjny.
• Wydłużeniu okresu retencji danych. Dane osobowe oraz pozostałe informacje w rejestrze zgłoszeń wewnętrznych będą przechowywane przez okres 15 miesięcy po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym zakończono działania następcze lub po zakończenia postępowań zainicjowanych tymi działaniami.
• Usunięciu zapisu odwołującego się bezpośrednio do nadszarpnięcia reputacji sygnalisty w mediach społecznościowych jako jednej z zakazanych form odwetu i zastąpienie go szerszym zapisem zakazującym naruszenia dóbr osobistych w ogóle.

Projekt ustawy umieszczony został na stronach RCL pod numerem UC101.

W dniu 12 kwietnia 2022 r. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowało nowy projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Główne zmiany w porównaniu do poprzedniej wersji polegają na:

• zastąpieniu pojęcia pracodawcy na rzecz nowo wprowadzonego „podmiotu prawnego”,
• uzależnieniu wprowadzenia obowiązku stosownej procedury od liczby osób, a nie pracowników,
• wprowadzeniu zmiany w zakresie rozpatrywania zgłoszeń anonimowych,
• wprowadzeniu zmiany w przepisach karnych,
• wprowadzeniu zmiany w vacatio legis dla tej ustawy.

Ponadto jasno wskazano, że niektóre podmioty (w tym spółki publiczne) będą musiały się dostosować do ustawy niezależnie od liczby zatrudnianych osób. Skutkuje to tym, że wszystkie spółki publiczne (również te, na rzecz których wykonuje pracę poniżej 250, ale również poniżej 50 osób) będą musiały wprowadzić procedury sygnalistyczne miesiąc po wejściu w życie ustawy.

W dniu 19 października 2021 r. Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej opublikowało projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa. Projekt ten powstał w związku z koniecznością implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dyrektywa o ochronie sygnalistów). Celem tej dyrektywy jest poprawa egzekwowania prawa i polityk Unii w określonych dziedzinach poprzez ustanowienie wspólnych minimalnych norm zapewniających wysoki poziom ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Projekt ustawy:

• określa katalog sygnalistów podlegających ochronie,
• wskazuje czym jest naruszenie prawa polegające zgłoszeniu,
• określa czym są działania odwetowe,
• ustala środki ochrony przysługują sygnaliście,
• precyzuje jak wyglądać mają zgłoszenia wewnętrzne i zewnętrzne, a jak ujawnienie publiczne aby podlegało ochronie,
• ustala sankcje za utrudnianie dokonania zgłoszenia, podejmowanie działań odwetowych czy naruszenie obowiązku zachowania poufności tożsamości sygnalisty.

Najważniejsze obowiązki, które będą dotyczyć podmiotów zatrudniających sygnalistów to wdrożenie mechanizmów zapobiegających działaniom odwetowym wobec sygnalistów, przygotowanie kanałów umożliwiających poufne zgłoszenie naruszenia, poinformowanie pracowników o trybie przekazywania zgłoszeń, określenie niezależnego podmiotu uprawnionego do podejmowania działań w związku z naruszeniem oraz określenie sposobu rozpatrywania zgłoszeń i systemu komunikacji z sygnalistami zapewniającego poufność.

Mając na uwadze terminy wynikające z dyrektywy o ochronie sygnalistów, ustawa implementująca ją powinna wejść w życie najpóźniej 17 grudnia 2021 r. Vacatio legis dla tej ustawy wynosi 14 dni i po upływie tego czasu przedsiębiorcy zatrudniający minimum 250 pracowników powinni wdrożyć nowe przepisy, natomiast pracodawcy z sektora prywatnego zatrudniający minimum 50 pracowników będą mieli na to czas do 17 grudnia 2023 r.

Projekt ustawy umieszczony został na stronach RCL pod numerem UC101.